چين بايد به‌گونه‌اي هنرمندانه روابط ميان خود و عربستان را تنظيم نمايد که به دوستي ديرينه خود با ايران خدشه‌اي وارد نشود؛ چرا که منافع ملي هر دو کشور در تداوم ارتباط آنهاست.
به گزارش هفت چشمه به نقل از شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ با رشد چندجانبه چين در ابعاد اقتصادي، سياسي و نظامي تا حدودي ساختار نظام بين‌الملل از تک قطبي به چند قطبي تغيير يافته و آمريکا که سال‌هاست يکه‌تاز نظام بين‌الملل است، اکنون سنگيني سايه چشم بادامي‌ها را در کنار خود احساس مي‌کند. سر بر آوردن چين ميان قدرت‌هاي دنيا منجر به گسترش روابط امنيتي و اقتصادي بيش از پيش پکن با کشورهاي در حال توسعه و جهان سوم شد تا آنجا که عربستان، در اقدامي جالب توجه چين را جايگزين شريک امنيتي خود (آمريکا) کرد.
عربستان با سرازير کردن دلارهاي نفتي به آمريکا در صدد بود تا امنيت خود را تضمين شده بيابد. قرارداد تسليحاتي 2017 با ايالات متحده تا حدي توانست زيرساخت‌هاي نظامي رياض را بهبود بخشد و توانايي نظامي خود را افزايش دهد که نمود آن را در جنگ يمن مي‌توان ديد. سعودي‌ها که بخشي از بازار صادراتي آمريکا در حوزه هواپيمايي، وسايل نقليه، ماشين‌آلات، ماشين‌هاي الکتريکي و اسلحه و مهمات را به خود اختصاص داده بودند در روابط‌شان با آمريکا با افت و خيزهاي زيادي روبرو بودند؛ اما نياز عربستان به واردات اسلحه و تجهيزات نظامي و همچنين صادر کردن نفت خود به آمريکا موجب حفظ اين ارتباط مي‌شد.
با حضور بايدن در کاخ سفيد، با وجودي که عربستان، ستون نظام راهبردي آمريکا در خاورميانه تلقي مي‌شد و همچنين ميلياردها دلاري که سعودي‌ها را به گاو شيرده ايالات متحده تبديل کرده بود، اين روابط به بهانه نقض حقوق بشر بويژه در جنگ يمن، بيش از پيش دچار افت و خيز شد.
همچنين با افزايش توليد روغن شل در ايالات متحده، که به نوبه خود موجب کاهش قابل توجه صادرات نفت عربستان سعودي شد نيز به تيرگي روابط رياض و واشنگتن، دامن زد.
عوامل متعددي عربستان را وادار به جايگزين کردن چين با ايالات متحده کرد. چين که با درگير شدن با کرونا از افق اقتصادي خود بازمانده بود، در پي جبران اين عقب‌ماندگي، با آغوش باز از بازار عربستان و دلارهاي سعودي استقبال کرد.
در ديدار اخير شي جين پينگ رئيس جمهور چين با سران عربستان که پاي ايران نيز به آن کشيده شد، در بيانيه‌اي مشترک بر اهميت حمايت قاطعانه از منافع حياتي يکديگر، تماميت ارضي و حاکميت مستقل تأکيد کردند و به‌گونه‌اي مالکيت ايران بر جزاير سه گانه به زير سوال برده شد.
اين بيانيه و اظهارات که با واکنش‌هاي متعددي در ايران روبرو شد، روابط تهران و پکن را با شائبه هايي رو به رو نمود.
مطالبه جدي ايران، جبران مواضع بيان شده است
از مهمترين واکنش‌ها، سخنان رئيس جمهور در ديدار با معاون نخست وزير چين در تهران بود. وي با بيان اينکه روابط جمهوري اسلامي ايران و چين از ابتداي پيروزي انقلاب اسلامي همواره در حال گسترش بوده است، گفت: برخي مواضع مطرح شده در سفر اخير رئيس جمهور چين به منطقه موجب ناخرسندي و گلايه‌مندي ملت و دولت ايران شده و مطالبه جدي ايران، جبران مواضع بيان شده است.
چين به دنبال دور زدن ايران نيست
در اين باره جواد منصوري سفير اسبق ايران در چين و تحليلگر مسائل سياسي در مورد بيانيه و حواشي آن، اظهار کرد: جمهوري اسلامي ايران اولين و مهمترين محور سياست خارجي خود را اصل استقلال اعلام کرده که اين اصل مبتني بر سياست «نه شرقي، نه غربي» است. بر اساس همين ديدگاه پس از انقلاب اسلامي اعلام شد که ما حاضريم با همه کشورهاي دنيا روابط و همکاري داشته باشيم اما در چارچوب منافع و احترام متقابل. بنابراين به هيچ عنوان نمي‌توانيم منافع ملي‌مان را ناديده گرفته و از ابتداي انقلاب نيز اين کار را نکرده و نخواهيم کرد. دشمنان ما هم به اين موضوع اعتراف دارند که جمهوري اسلامي، استقلال خودش را حفظ کرده است.
به گفته سفير اسبق ايران در چين؛ ما در طي ۴۰ سال گذشته با چين روابط مناسبي داشتيم و روابط ما در زمينه‌هاي مختلف توسعه پيدا کرده است.
منصوري در مورد تأثيرات ميداني اين بيانيه نيز اظهار کرد: تصور من اين است که چين به دنبال دور زدن ايران نيست و احتمالاً در يک شرايط خاصي اين بيانيه صادر شده و بعداً دولت چين شرايط را عادي خواهد کرد؛ من اعتقاد ندارم که اين بيانيه تاثير جدي براي ما داشته باشد؛ زيرا معمولاً دولت چين در روابط با کشورها، عليه کشور ثالث عمل نمي‌کند. البته دولت چين تغيير جهت‌گيري خودش را به سمت کشورهاي عربي بر اساس فشاري که آمريکايي‌ها آورده‌اند، طبيعي مي‌داند.
اولويت چين، اقتصاد و حفظ نفوذ بين‌المللي به لحاظ اقتصادي است
حسين ملائک نيز يکي ديگر از سفراي اسبق ايران در چين در خصوص اين بيانيه معتقد است: چيني‌ها به کل يک ساختار اقتصادي هستند، قبل از اينکه ساختار سياسي در نظام بين‌الملل داشته باشند و حرف‌هايي که درباره سياست بين‌الملل چين زده مي‌شود در واقع در درجات پايين‌تري از اولويت اقتصادي چين قرار دارد.
وي با تاکيد بر اينکه اولويت چين اقتصاد و حفظ نفوذ بين‌المللي به لحاظ اقتصادي است، افزود: از اين رو به منطقه‌اي وارد شده است و قراردادهاي کلان تجاري مي‌بندد که در آن پول وجود دارد. عربستان قرار است در ۲۰۳۰ چندين پروژه بزرگ را به بهره‌برداري برساند که مي‌تواند آنها را با چين تعريف و توجيه کند و چين هم آمده که آنها را بگيرد و هر مواضع سياسي و اقتصادي و امنيتي که اتخاذ کرده در اين راستا بوده است که بتواند اين پروژه‌ها را از آن خود کند.
به گزارش دانا؛ بايد واقعيت را پذيرفت که هر کشوري سياست خارجي‌اش را منطبق بر منافع ملي خود سياستگذاري مي‌کند و هيچ پيوند برادري وجود ندارد. منافع ايران و چين با وجود ارتباطات تجاري و امنيتي در سطح مطلوبي برقرار است و وجود شريک تجاري و امنيتي جديد؛ مانع از ادامه روابط نخواهد شد. چين، کار سختي را بعهده دارد؛ چرا که بايد ميان روابط خود با تهران و رياض به گونه‌اي تعادل برقرار کند که هم منافع خود را تامين کند و هم هر دو شريکش را در نهايت ظرافت در کنار خود نگهدارد.